Betlejem

Zwiedzanie Betlejem jest jak odkrywanie kolejnych kart starej księgi. Tym razem w naszym spacerze po Betlejem chcemy pójść śladami historii Bożego Narodzenia, dzięki której Betlejem zaistniało na mapie świata.

NARODZIŁO SIĘ BETLEJEM

*Chociaż historia Betlejem jest bardzo długa, w Starym Testamencie miasteczko to nie ma większego znaczenia. W zasadzie swą sławę zawdzięcza Dawidowi oraz narodzeniu Jezusa.
*Miasto wznosi się na skraju Pustyni Judzkiej, dlatego stanowiło schronienie dla podróżnych i dla ludzi pustyni, choć nie zawsze potrafiło zapewnić wszystkim wodę i wyżywienie. Położenie miasta świadczy o tym, że początki miasta z pewnością były pasterskie.
*Betlejem najprawdopodobniej założyli koczownicy wypasający swe bydło na skraju pustyni, jak to zresztą czynią do dziś.
Stosunkowo wcześnie w Betlejem osiedlili się również rolnicy. W czasach biblijnych miasto Betlejem utrzymywało się z pasterstwa i rolnictwa.

TYLKO ŻEBY NIE ZABŁĄDZIĆ NA PUSTYNI POŚRÓD GÓR !

*Mamy dwa BETLEJEM w Ziemi Świętej. Jedno znajduje się w odległości 12 km od Nazaretu, zwane Betlejem Zabulona, a drugie – 9 km od Jerozolimy, znane jako Betlejem Efrata.
*W którym miał narodzić się Jezus? Prorok Micheasz już na 740 lat przed przyjściem na świat Mesjasza zapowiadał: „A ty, Betlejem Efrata, najmniejsze jesteś wśród plemion judzkich! Z ciebie mi wyjdzie Ten, który będzie władał w Izraelu” (Mi 5,1).

CHLEBEM czy MIĘSEM?
Co oznacza sama nazwa BETLEJEM?

*Są różne wytłumaczenia. Naukowcy podkreślają, że Bèt-Lahm to oryginalna nazwa pochodzenia syryjsko-chaldejskiego.
*„Bèt” to dosłownie dom.
*„Lahm” pierwotnie oznaczało podstawowy pokarm. Pierwotna więc nazwa Betlejem to „Dom Pokarmu”. Potem w języku hebrajskim słowo „Lahm” przyjęło znaczenie CHLEB, a w arabskim MIĘSO.

Przydomek „Efrata” pochodzi od hebrajskiego czasownika „parah” – dosł. kwitnąć, przynosić owoc. Jest to określenie regionu obejmującego Betlejem i okolice, znanego z obfitych urodzajów.

STAJENKA CZY GROTA?
*Poznając topografię Ziemi Świętej nie mamy wątpliwości. Te górzyste tereny charakteryzują się licznymi naturalnymi grotami. W wielu z nich chronili się pasterze. Ludzie zamieszkujący groty dzielili „dach” ze zwierzętami, od których odgradzał ich zwykle mały murek.
*Mieszkańcy BETLEJEM wiedzą doskonale, kto był właścicielem groty, w której narodził się Jezus. Chodzi o mieszkańca Betlejem o imieniu Kimham, o którym jest mowa w Biblii. Miał on otrzymać od króla Dawida ziemię blisko Betlejem i zaadaptować kilka okolicznych grot na tzw. Khan – przystanek dla karawan, popularny na Wschodzie.

PRZYBIEŻELI DO BETLEJEM !

*Pielgrzymki do Betlejem mają długą historię. Zaczęły się już w I wieku. Ale narodziny nowego kultu i chrześcijańskie praktyki nie spodobały się rzymskiemu cesarzowi Hadrianowi, który w miejscu groty, będącej miejscem narodzin kazał zbudować w 165 r.n.e. świątynię Adonisa z mitologii greckiej.
*Adonis w mitologii greckiej był kochankiem Afrodyty. Gdy zginął rozszarpany przez dzika na polowaniu, bogini wybłagała od Zeusa jego coroczny powrót na ziemię. Adonis spędzał z Afrodytą wiosnę i lato, z Persefoną w Hadesie – jesień i zimę. Był symbolem umierania i odradzania się przyrody.
*Dopiero w 326 r. nad Grotą Narodzenia wzniesiono bazylikę. Powstała ona z fundacji cesarza Konstantyna, a namówiła go jego matka Cesarzowa Helena, która przyjęła religię chrześcijańską zaledwie 10 lat wcześniej w wieku ponad 60 lat.

KOGÓŻ NIE BYŁO W BETLEJEM …

*Bazylika Narodzenia w Betlejem przez wieki przechodziła burzliwe dzieje, zawsze jednak strzegąc pieczołowicie swego skarbu. Ocalała nawet z najazdu Persów w VII wieku, którzy zniszczyli większość kościołów ziemi świętej. Przed zburzeniem bazyliki powstrzymali się po ujrzeniu mozaiki, przedstawiającej trzech króli ubranych w perskie szaty. I to ich zmyliło.
*W kolejnych wiekach burzyli ją i przebudowywali na miejsce swego kultu miedzy innymi Samarytanie i Persowie…
*Krzyżowcy zdobyli Betlejem w XI wieku i wówczas nad grotą wznieśli ocalałą do dziś budowlę.
*Od 250 lat kościołem opiekują się greccy prawosławni, stąd tak bogate zdobienia i tak wiele obrzędowych lamp.

BAZYLIKA BETLEJEMSKA
* W historii architektury pierwotnie bazylika pełniła funkcje świeckie. Była halą targową, gdzie kupcy rozkładali swoje kramy wzdłuż rzędu kolumn. W głównej części znajdowało się miejsce dla sędziów do rozstrzygania sporów czy pobierania opłat. Chrześcijanie, nie chcąc korzystać z pogańskich świątyń i budować podobnych, zaadoptowali bazylikę grecką na swoje świątynie.
*W nawie głównej Bazyliki Narodzenia w Betlejem w wykopie posadzki o głębokości 60 cm podziwiać można resztki mozaiki z IV w. Wniosek stąd prosty przez przebudowy przez 1500 lat użytkowania świątyni, jej posadzka podniosła się o przeszło pół metra.
* Nawy we wnętrzu Bazyliki Narodzenia w Betlejem oddzielone są czterema rzędami kolumn z różowego kamienia, które ozdobione są korynckimi kapitelami.
*W prezbiterium znajduje się ikonostas wykonany z cedru libańskiego. Z dwu stron chóru bazyliki, schodzi się po kamiennych stopniach do Groty Narodzenia, usytuowanej pod centralnym miejscem Bazyliki.

WSZYSCY RAZEM POD JEDNYM DACHEM
*Bazylika Narodzenia służy wielu wyznaniom: główny ołtarz to ikonostat greckiego kościoła prawosławnego, obok znajduje się kaplica ormiańska i kościół katolicki
*Do Bazyliki w Betlejem przylegają trzy klasztory męskie: greckoprawosławny, ormiańskoprawosławny i katolicki – franciszkański. W murach tego ostatniego znajduje się kościół św. Katarzyny, z którego transmitowana jest na cały świat Pasterka sprawowana w noc Bożego Narodzenia. Po uroczystej Liturgii Patriarcha Jerozolimy właśnie stąd przenosi figurkę Dzieciątka Jezus do Groty Narodzenia.
*W podziemiach tego kościoła znajduje się kaplica św. Józefa, upamiętniająca objawienie się Anioła polecającego ucieczkę do Egiptu.
*Obok jest cela, w której św. Hieronim tłumaczył Pismo Święte na łacinę

POKŁON NIE TYLKO OD KRÓLÓW
*Do wnętrza bazyliki Narodzenia Pańskiego wiodły niegdyś trzy normalnej wysokości wrota. Ale wtedy, jak donoszą przekazy z XVI wieku, tureccy wojownicy bez skrępowania wjeżdżali do środka na koniach.
*Na zdjęciu widać zarys pierwotnego prostokątnego portalu oraz późniejszej łukowatej mniejszej bramy. Ale ta przeróbka nie wystarczyła – muzułmańscy najeźdźcy nadal mogli wjeżdżać konno do bazyliki i ograbiać ją z drogocennych zdobień. Więc dokonano jeszcze jednej przeróbki tak, że obecnie drzwi mają trochę ponad metr wysokości.
*Niskie i ciasne przejście sprawia, że każda osoba normalnego wzrostu musi się pochylić wchodząc do Bazyliki. Pewnie dlatego wejście nazywane jest teraz drzwiami pokory.

GROTA NARODZENIA BAZYLIKI BETLEJEMSKIEJ

*Do Groty Narodzenia schodzi się po schodkach w dół.

*Miejsce narodzin Chrystusa, na posadzce z jasnego marmuru, oznaczone jest 14 ramienną gwiazdą ze srebra. Jest na niej napis po łacinie ” Hic de Virgine Maria Jezus Christus natus est” co znaczy „Tu z Dziewicy Maryi narodził się Jezus Chrystus”.
*Obok, po trzech stopniach schodzi się do wspartej na trzech kolumnach z zielonego marmuru kaplicy Żłobka, gdzie jest ołtarz trzech mędrców ze Wschodu, którzy, prowadzeni przez gwiazdę, przybyli do Betlejem pokłonić się Jezusowi.

GWIAZDA BETLEJEMSKA POD STOPAMI
*W Bazylice Narodzenia nie ma gwiazdy, którą mieli ujrzeć na niebie trzej mędrcy
*Srebrna gwiazda betlejemska wmurowana jest w posadzkę, w jej środku można dotknąć skały naturalnej groty
*Liczba ramion gwiazdy nie jest przypadkowa. 14 wedle biblijnej symboliki jest liczbą Dawida, przodka Jezusa. W połowie XIX wieku gwiazdę usunął kościół grekokatolicki, co stało się jedną z przyczyn wybuchu wojny krymskiej – pomiędzy Rosją a Francją, Anglią i Turcją.
*Wieczne światło betlejemskie to 15 lamp oliwnych wiszących wokół gwiazdy. Umieściły je różne chrześcijańskie odłamy wyznaniowe.

WIGILIA W BETLEJEM
*W Wigilię z Pola Pasterzy rusza uroczysta procesja, prowadzona przez patriarchę Jerozolimy. Przechodzi przez oświetlone lampionami gaje oliwne i dociera do bazyliki.
*W kościele św. Katarzyny rozpoczyna się pasterka, transmitowana na cały świat. Po uroczystej Liturgii Patriarcha Jerozolimy właśnie stąd przenosi figurkę Dzieciątka Jezus do Groty Narodzenia
*W Betlejem Boże Narodzenie obchodzone jest trzykrotnie – Prawosławni 15, Ormianie 21 dni po katolikach. Z każdym razem okolice zapełniają się pielgrzymami, dostojnikami w uroczystych szatach.

BOŻE NARODZENIE PRZEZ CAŁY ROK
*Betlejem to rzeczywiście niezwykłe miasto!
*Plac przed Bazyliką to Plac Żłóbka. Prowadzą do niego ul. Pasterzy oraz ul. Gwiazdy Betlejemskiej, a nieopodal jest ul. św. Józefa

* Równocześnie rozglądając się poza grupy  zadumanych pielgrzymów lub rozwrzeszczanych turystów zobaczymy miasteczko. Wąskie uliczki, przy których Palestyńczycy i Chrześcijanie prowadzą obok siebie kramiki, kafejki, sklepy mięsne czy biurowe. Na przemian meczety i znaki krzyża. Tu można wypić niebiańsko aromatyczną kawę parzoną w tygielku, albo spróbować świeżo wypieczonego chleba z falafelem.

Magiczne niewielkie miasteczko, oddzielone murem od Jerozolimy, centrum religijne przybyszów z całego świata, w którym religia przeplata się z codziennością i jest zarówno powodem radości jak i wielu smutków.

[źródło: e-sharm.pl]