Egipt starożytny

Starożytny Egipt

 

Starożytny Egipt pobudza wyobraźnię, porusza duszę i inspiruje tych, którym brak inspiracji. Po prostu nie można pominąć 7000 lat wpływu, jaki wywarł na historii świata starożytny Egipt. Dziedzictwo starożytnego Egiptu wraz z takimi postaciami, jak Ramzes, Nefretete i Tutenhamon oraz miejscami takimi jak Wielkie Piramidy i Sfinks w Gizie obecne są wciąż w sztuce, literaturze i kulturze masowej. Starożytny Egipt rozciągał się wzdłuż biegu Nilu, na przestrzeni 1100 km od pierwszej katarakty na południu do wybrzeża Morza Śródziemnego na północy. Składał się z dwóch geograficznie wyodrębnionych obszarów: Egiptu Górnego, sięgającego od pierwszej katarakty do skraju delty Nilu, i Egiptu Dolnego, obejmującego rejon delty. Nil odegrał decydującą rolę w tworzeniu egipskiej struktury państwowej – konieczna była bowiem budowa i utrzymanie sieci irygacyjnej, a temu zadaniu mogło podołać tylko państwo. Stało się ono organizatorem wielkich prac publicznych, czego najbardziej spektakularnym przykładem była budowa piramid.

Faraon sprawował absolutną władzę świecką i religijną, uważany był za boga – syna boga słońca Ra oraz wcielenie boga Nilu i wegetacji Horusa. Państwo miało charakter teokratyczny, to znaczy nie było separacji między władzą religijną i świecką, a element religijny dominował w życiu społecznym. Faraon Amenhotep IV Echnaton (panował prawdopodobnie w latach 1351-1334 p.n.e.) próbował zastąpić kult starych bogów kultem Atona – Boga Tarczy Słonecznej – była to pierwsza w historii próba wprowadzenia religii monoteistycznej.

Za ostatniego z wielkich faraonów uważany jest Ramzes III, panujący w latach 1182-1151 p.n.e., przedstawiciel XX dynastii. Za jego rządów Egipt był atakowany od zachodu przez Libijczyków, a od strony morza przez Frygijczyków i Lidyjczyków oraz inne ludy zamieszkujące Azję Mniejszą i wyspy Morza Śródziemnego. Wszystkie te ataki armia Ramzesa III odparła. U ujścia delty Nilu rozegrała się zażarta bitwa morska, w której egipscy łucznicy wyeliminowali z walki załogi obcych okrętów. Ramzes III nakazał zatopienie wszystkich okrętów wroga.

Gdy Aleksander Wielki podbił Egipt, kapłani egipscy ogłosili go faraonem po tym, jak wyrocznia w oazie Siwa orzekła, że Aleksander jest potomkiem Amona, głównego bóstwa czczonego w starożytnym Egipcie. Jeden z generałów Aleksandra, Ptolemeusz I, objął po Aleksandrze tron faraona i stał się założycielem dynastii Ptolemeuszy.
Kleopatra, jako potomkini w pierwszej linii Ptolemeusza I, była ostatnim greckim władcą Egiptu. Gdy w czasie rzymskiej wojny domowej Kleopatra sprzymierzyła się z Markiem Antoniuszem, cesarz August położył kres rządom dynastii Ptolemeuszy. Wyszedłszy zwycięsko z wojny, August uczynił z Egiptu rzymską prowincję. Okazując szacunek domowi Ptolemeuszy, cesarz Rzymu zaakceptował wyznawanie religii starożytnych Egipcjan. Esencją kultury grecko-rzymskiej w Egipcie stał się nieprzemijający hołd składany lokalnym tradycjom przez władców greckich i rzymskich. Grecko-rzymska sztuka, architektura i ruiny potwierdzają, jak duże znaczenie miał dla nich Egipt. Po upadku imperium rzymskiego grecko-rzymski Egipt stał się częścią imperium bizantyjskiego aż do podboju przez wyznających islam Arabów.

(źródło: Egipski Urząd Turystyki)

Największe osiągnięcia starożytnej cywilizacji egipskiej:

  • Znaki pisma egipskiego – hieroglify – miały trojaki charakter: były to piktogramy, znaki sylabiczne oraz znaki alfabetyczne. W sumie Egipcjanie używali 24 symboli alfabetycznych, oddającym poszczególne spółgłoski. Nigdy jednak nie stworzono w Egipcie pisma całkowicie alfabetycznego; uczynili to dopiero Fenicjanie na Bliskim Wschodzie około roku 1400 p.n.e.
  • Egipcjanie pisali na sprasowanym papirusie zwijanym w rulony. Roślina ta masowo występowała w delcie Nilu. Klasyczne hieroglify używane były głównie do tekstów religijnych i dokumentów państwowych. Zapiski o charakterze gospodarczym były robione przy użyciu pisma hieratycznego – uproszczonej wersji pisma hieroglificznego. W okresie Nowego Państwa używane było także pismo demotyczne (czyli ludowe) – najprostsza wersja hieroglifów.
  • Dla nauki europejskiej pismo egipskie zostało odczytane w r. 1808 przez francuskiego językoznawcę i miłośnika historii starożytnej Jean-Francois Champolliona. Posłużył się on bazaltowym kamieniem z Rosetty (dziś miasto Raszid w delcie Nilu), znalezionym przez jednego z żołnierzy Napoleona w r. 1799 podczas wyprawy do Egiptu, a pochodzącym z czasów Egiptu hellenistycznego. Na kamieniu tym znajdował się tekst staroegipski w dwóch wersjach – hieroglificznej i demotycznej – opisujący czyny faraona Ptolemeusza V Epifanesa (205-180 p.n.e.) oraz jego tłumaczenie na język grecki. Porównanie obu tekstów doprowadziło Champolliona do rozszyfrowania znaków pisma egipskiego.
  • Piramidy jako obiekty grobowe władców; największe piramidy zostały wzniesione w Gizie przez faraonów Chufu (gr. Cheops), Chafre i Menkaure
  • Matematyka: wprowadzenie systemu dziesiętnego (bez zera), ułamki, rozwój geometrii koniecznej do obliczania wymiarów piramid; określenie liczby π (stosunek długości okręgu do jego średnicy)
  • Astronomia: określanie terminów wylewu Nilu oraz zaćmień; kalendarz słoneczny – początkiem roku był dzień, w którym gwiazda Syriusz pokazywała się rano na horyzoncie razem ze Słońcem
  • Medycyna: badanie pulsu i bicia serca, znajomość anatomii człowieka
  • Stosowanie technologii balsamowania zwłok
  • Bogaty system wierzeń religijnych; wiara w życie pozagrobowe i idea sądu po śmierci – sędzią był Ozyrys, w którym widziano także bóstwo płodnej natury; Re był bogiem Słońca; Horus był bogiem Nilu i wegetacji; Ptah był patronem miasta Memfis, a Amon – patronem miasta Teby; kult Amona zaczął się rozpowszechniać w okresie Średniego Państwa, stał się on wówczas bogiem ogólnoegipskim.

 

Related posts

Leave a Comment